Medeni Hukuk Nedir?

Medeni hukuk nedir sorusunun net bir şekilde yanıtlanabilmesi ve anlaşılabilmesi için, hukukun tanımının bilinmesi gerekmektedir. Çünkü medeni hukuk, hukuk biliminin temelini oluşturan hukuk dalı olarak bilinmektedir. Hukuk kavramının tanımı ise; kapsamlı ve detaylıdır.

Kabul görmüş tek bir tanımı olmamakla birlikte, toplumun ve toplumu oluşturan bireylerin davranışlarının düzenlenmesini, uyulması gereken kuralların belirlenmesini ve kurallara uyulmadığı takdirde yapılacak yatırımları kapsayan, tüm esas ve usuller bütününe hukuk adı verilmektedir.

Medeni hukuk ise; bir ülkedeki vatandaşların aile ilişkilerinin, şahsi ilişkilerinin ve durumlarının, mallar üzerindeki haklarının, diğer bireyler ile olan borç ilişkilerinin ve ölümden sonraki hak ve borçlarının da düzenlendiği bir hukuk dalı olarak tanımlanabilmektedir.

Medeni hukuk, Türk Medeni Kanunu’nun alt başlıklarından oluşan diğer alt hukuk dallarının bütünüdür. Aile hukuku, borçlar hukuku, eşya hukuku, kişiler hukuku ve miras hukuku gibi alt dallar, medeni hukukun konuları içerisinde yer almaktadır.

Medeni Hukuk Neyi Düzenler?

Medeni hukuk neyi düzenler sorusunun yanıtı ve kapsamı özel hukuk dalı içerisinde yer almaktadır. Medeni hukuk, özel hukukun temeli olarak kabul edilmektedir. Buna bağlı olarak düzenlemiş olduğu ilişkilerin de özel hukuku daha kapsamlı bir hale getirdiği söylenebilmektedir. Medeni hukuk kendi içerisinde alt hukuk dallarına ayrılmaktadır. Medeni hukukun dalları şu şekilde açıklanabilir:

Kişi Hukuku

Kişi hukuku, kişiliğin başlaması ve sona ermesine kadar devam eden süreçteki haklarının korunmasını ve düzenlenmesini içermektedir. Kişiliğin korunması, kişinin sicili, yerleşim yeri gibi durumlar da kişi hukuku içerisinde incelenmektedir. Vakıf ve dernek gibi tüzel kişilikler de kişi hukuku içerisinde incelenir.

Aile Hukuku

Aile hukuku, adından da anlaşılacağı üzere, aileyi oluşturan tüm durumların incelendiği ve düzenlendiği bir alt hukuk dalıdır. Aile kavramını ve bu kavrama bağlı olarak oluşan nişanlanma, boşanma, evlenme, velayet ve nesep gibi konular da aile hukuku içerisinde incelenen ana başlıklardır.

Miras Hukuku

Miras hukuku, kişinin ölümünden sonra bırakmış olduğu mallarının, borçlarının ve alacaklarının durumunun düzenlendiği ve incelendiği hukuk dalıdır.

Eşya Hukuku

Eşya hukuku, kişi veya kişilerin, taşınır ve taşınmaz mallarının üzerine kurulu olan tüm kuralları düzenler ve inceler. Eşya hukuku içerisinde incelenen başlıklar, tapu sicili, zilyetlik, mülkiyet, ayni hak, ipotek, rehin gibi konulardır.

Borçlar Hukuku

Borçlar hukuku, kişilerin birbirileri ile olan alacak ve borç ilişkilerinin düzenlendiği ve incelendiği hukuk dalıdır.

Türk Medeni Kanunu’nda Haklar

Türk Medeni Kanunu’nda haklar, devren veya aslen kazanım ile gerçekleşmektedir. Aslen hak kazanımı, direkt olarak sahibi tarafından kazanılması olarak açıklanabilir. Devren hak kazanımı ise; bir kişiden diğerine geçen haklar ile yeni bir hak kazanımıdır.

Medeni hukukta iki tür kişi yer almakta ve incelenmektedir. Gerçek kişiler ve tüzel kişiler, medeni hukukta yer alan kişilerdir. Medeni hukukta sadece gerçek kişiler ve birbirileri ile olan ilişkiler ve borçlar düzenlenmemektedir. Vakıflar ve dernekler gibi tüzel kişilerin ilişkileri de medeni hukuk kapsamında değerlendirilmekte ve yer almaktadır.

Medeni hukuka göre kişilik, çocuğun anne karnından sağ olarak doğması ve annenin vücudundan ayrılması ile başlamaktadır. Bu durum gerçek kişiler için geçerlidir. Tüzel kişilerde kişilik ise; kanunda yer alan şart ve şekillere uygun olarak kurulum ile birlikte gerçekleşmektedir.

Gerçek kişilerde medeni hukuka göre kişiliğin sona ermesi, ölüm ya da gaiplik( kaybolma) ile birlikte meydana gelmektedir. Tüzel kişiler için kişiliğin ortadan kaldırılması durumu, dağılma veya dağıtılma yolu ile gerçekleşmektedir.

Türk Medeni Kanunu Neden İsviçre Medeni Kanunu’ndan Alındı?

Türk Medeni Kanunu’nun oluşturulduğu dönemde, birden fazla ülkede medeni kanun yer almaktaydı. Türk Medeni Kanunu’nu hazırlayan dönemin hukukçuları ise; medeni kanun kullanan ülkelerin tüm kanunlarını incelemişlerdir. İncelenen ülkeler arasında Fransa ve Almanya da yer almaktaydı.

Fransa’nın medeni kanunu üzerinde yapılan incelemeler sonucunda, kanunun çok eski olduğu ve döneme göre güncelliğini yitirdiği tespit edilmiştir. Almanya Medeni Kanunu’nun ise; anlaşılması zor bilgiler içerdiği ve çok soyut olduğu görülmüştür. Ayrıca Almanya Medeni Kanununun pratik olmaması da yine dikkat çeken detaylardan biridir.

İsviçre Medeni Kanunu ise; dönemin Türkiye’sinin şartlarına ve o dönemde yapılan yeniliklere daha yakın bulunmuştur. İsviçre Medeni Kanunu’nun seçilmesine etki eden faktörler şu şekilde sıralanabilir:

·        İsviçre Medeni Kanunu’nun daha açık ifadeler içermesi ve sade olması

·        Dönemin Türkiye’sinde idare başına geçen pek çok kişinin, İsviçre’de okuyan hukukçular olması

·        Türkiye’de o dönem Fransızca bilen kişi sayısının fazla olması ve buna bağlı olarak, İsviçre Medeni Kanunu’nun daha kolay bir şekilde çevirisinin yapılabilmesi

·        İsviçre Medeni Kanunu’nda, kadın ve erkek eşitliğine dayalı aile hukukunun daha detaylı bir şekilde düzenlenmiş olması

Yukarıda sıralana faktörler, İsviçre Medeni Hukuku’nun kabul görmesinin nedenleridir. Ayrıca İsviçre Medeni Kanunu, dünya üzerinde kullanılan medeni kanunlara göre anlaşılması en kolay, uygulanması en pratik ve en yeni medeni kanun çeşitlerinden biridir.

İsviçre Medeni Kanunu’nun içerisindeki sosyal karakterlerin belirgin olması, kişisel hak ve özgürlüklerin oldukça geniş bir alana yayılması, kanunun takdir bakımından geniş bir kapsama sahip olması, kısa ve etkili bir anlatımı olması da kanunun alınmasında etkili olan diğer özellikleridir.

İsviçre’den Medeni Kanun Alınırken Yapılan Değişiklikler

İsviçre’den medeni kanun alınırken yapılan değişiklikler, medeni kanunun alt dallarına göre ayrı ayrı incelenmelidir. Türk Medeni Kanunu’nun, İsviçre örneğinden ayrıldığı noktalar şu şekilde sıralanabilir:

·        Aile hukuku bölümünde yapılan değişiklikler ve düzenlemeler ilk olarak, “sürekli ayrılık” konusu ile ilgilidir. Türk Medeni Kanunu’nda, İsviçre’ye göre daha geniş yorumlanmıştır. Yasal olarak sürekli ayrılıklarda mal birliği değil, mal ayrılığı kabul edilmiştir.

Medeni kanuna göre, mal ayrılığı rejiminin benimsenmesi kadının lehinedir. Çünkü kadın, boşanma yani sürekli ayrılık durumunda nafaka ödenmesine hükmedilmektedir.

İsviçre Medeni Kanunu’nda bulunan kazanç ortaklığı sistemi, Türk Medeni Kanunu’nda ise; mallara katılma rejimi olarak değiştirilmiş ve düzenlenmiştir. Bu rejimin de yine kadının lehine olan bir düzenleme olduğu bilinmektedir.

·        İsviçre Medeni Kanunu’nda ayrı olarak, Türk Medeni Kanunu’nun kabulü esnasında İslam Hukuku’nun da etkileri görülmektedir.  İslam Hukuku’nun etkilerinin en çok görüldüğü bölüm, miras hukuku alanıdır.

Süt hısımlığının evlenme engeli olması da yine İslam Hukuku’nun en yakın etkilerinden biridir. Birinci dereceden zümre ile birlikte, Miras Hukuku’nda anne ve babaya da miras hakkı tanınması dikkat çekmektedir. Ancak yapılan bu iki değişiklik de Borçlar Hukuku ile birlikte kanundan çıkartılan maddeler olarak bilinmektedir.

·        Soy bağı hukuku ile ilgili bazı maddelerde de İsviçre Hukuku’na göre değişiklikler yapılmıştır. Soy bağı hukuku iddet müddet süresi, İsviçre’de kaldırılmıştır. Türk Medeni Kanunu’nda ise; süre kaldırılmamakla birlikte, ikinci evlilikteki kocanın babalık karinesi üzerine sonuç kısmı değiştirilmiştir.

·        İsviçre Medeni Kanunu’nda yer alan Katolik mezhebi ile ilgili boşanmayı bağlayan maddeler ve usuller, Türk Medeni Kanunu’nda yer almamaktadır.

Kusursuz ve kusurlu boşanma sebepleri ise; İsviçre Medeni Kanunu’na göre alındığı dönemden beri muhafaza edilmektedir. Ancak Türk Medeni Kanunu’nda olduğu gibi, günümüzde İsviçre Medeni Kanunu’nda da pek çok yenilik ve değişiklik yapılmıştır. Özellikle boşanma sistemi, her iki medeni kanunda da aynı değildir.